Ερευνητικά και Αναπτυξιακά Έργα

Συρμακέσηδες: Το όνομα προέρχεται από τις συντεχνίες της πόλης των Ιωαννίνων. Στη συλλογή διηγημάτων του Δημήτρη Χατζή "Το τέλος της μικρής πόλης" (1999, Το Ροδακιό, Αθήνα) στην ιστορία με τίτλο "Η Θεία μας Αγγελική" αναφέρεται στη συντεχνία ως εξής: "Ήτανε παλιότερα εκεί και συρμακέσηδες πού στολίζανε τις κάπες με κλωστή συρματερή, μαλαματένια ή ασημένια".

Χαρακτηριστικό στοιχείο πολυτέλειας και πλούτου των αστικών ενδυμασιών της Ηπείρου τον 19ον αιώνα, ιδιαίτερα των γυναικείων, είναι το χρυσοκέντημα. Το είδος αυτό της κεντητικής ακολουθούσε δύο τεχνικές:

• Την τερζήδικη που χρησιμοποιούσε χρυσό στριφτό κορδόνι, το τιρτίρι, και

• τη συρμακέσικη που κεντιόταν με λεπτότερο ή παχύτερο τέλι.

Και στις δύο περιπτώσεις το κέντημα ήταν επίρραπτο, δηλαδή το χρυσό υλικό δε διαπερνούσε την επιφάνεια του υφάσματος, αλλά στερεωνόταν σε αυτήν με κρυφές μεταξωτές βελονιές, τα ράμματα.

Τα συρμακέσικα κεντήματα εκτελούνταν σε μόνιμα εργαστήρια, όπου μπορούσαν να μετέχουν και γυναίκες. Οι αρχές της συρμακέσικης κεντητικής ανάγονται στο Βυζάντιο και σε αυτήν ανήκουν όλα τα λαμπρά εκκλησιαστικά χρυσοκεντήματα της βυζαντινής εποχής.

Τα κεντήματα αυτά διακρίνονται για τη λεπτότατη επεξεργασία τους που δίνει στα διακοσμητικά θέματα επίπεδη, σχεδόν ζωγραφική επιφάνεια. Στα κοσμικά ωστόσο έργα της τελευταίας περιόδου της χρυσοκεντητικής (19ος αι.) στην οποία ανήκουν τα συρμακέσικα της Ηπείρου, γίνεται χρήση φουσκωμάτων από νήματα ή χαρτί που προσδίδουν στα θέματα ανάγλυφη όψη.

Στις μελέτες των επαγγελμάτων και των συντεχνιών της πόλης των Ιωαννίνων αναφέρεται πως οι συρμακέσηδες έκαναν τη δουλειά του κεντητή με συρματοκλωστές χρυσές ή ασημένιες. Κεντούσαν εικόνες, λάβαρα, σήματα στολών και πολλά κεντήματα για άμφια ιερέων και άλλα είδη που χρειάζονταν για εκκλησιαστική χρήση.

Πολλοί συρμακέσηδες στην πορεία ακολούθησαν το άλλο ακμαίο για την εποχή επάγγελμα των Ιωαννίνων, αυτό του Ταμπάκη, ο βυρσοδέψης, αυτός που κατεργαζόταν τα δέρματα. Πίσω απ’ την ανατολική πλευρά του κάστρου, στη άκρη-άκρη της λίμνης,πάνω στην όχθη της, βρισκόταν ο μαχαλάς των ταμπάκηδων. Έτσι λέγανε τα βυρσοδεψεία. Και ταμπάκους λέγανε τους βυρσοδέψες.

Σ’ όλο το μάκρος του μαχαλά, μέσα στο νερό της λίμνης, αραδιαζότανε τα τομάρια, τεζαρισμένα καλά σε ξύλινα τελάρα και ταργάζανε μέσα στα εργαστήρια, τα ταμπάκικα. Μέσα σ’ αυτά τα χαγιάτια, αλλά και περνώντας δεκάδες ώρες μέσα στη λίμνη ξυπόλητοι, δούλευαν οι ταμπάκοι τα δέρματα.

Αυτή είναι η πορεία της οικογένειάς μου.